Holandia zwraca Indonezji kolekcję Dubois

Holandia

Holandia przekazuje Indonezji znaczną kolekcję archeologiczną, w tym czaszkę odkrytą w 1891 roku przez holenderskiego naukowca Eugène'a Dubois, która stanowi pierwszy dowód na istnienie wymarłego gatunku ludzkiego Homo erectus. Kolekcja, znana jako kolekcja Dubois, składa się z około 28 000 skamieniałości i była przechowywana w Holandii przez ponad sto lat. Decyzja o jej zwrocie została podjęta po przyjęciu opinii niezależnej Komisji ds. Kolekcji Kolonialnych.

Wśród najważniejszych znalezisk znajdują się kość trzonowa i udowa Homo erectus, pierwotnie opisana przez Dubois jako „Człowiek z Jawy”. Początkowo uznano ją za należącą do małp człekokształtnych, lecz późniejsze badania potwierdziły, że należy do wymarłego gatunku człowieka żyjącego równolegle z wczesnym Homo sapiens. Pod koniec XIX wieku odkrycie Dubois zostało określone mianem „brakującego ogniwa” w ewolucji człowieka, zgodnie z teorią Karola Darwina.

Komisja stwierdziła, że skamieniałości nigdy nie były prawnie własnością Holandii i zostały zabrane siłą. Zwrócono uwagę na duchowe i ekonomiczne znaczenie znalezisk dla lokalnych społeczności oraz na fakt, że do lokalizacji miejsc wykopalisk użyto przymusu. Minister kultury Indonezji, Fadli Zon, przyjął decyzję z zadowoleniem, określając powrót kolekcji jako „krok w kierunku zagojenia historycznych ran” i „przywrócenie przerwanego łańcucha dziedzictwa kulturowego”.

Jest to szósty przypadek repatriacji decyzją holenderskiego rządu na podstawie rekomendacji komisji. Na początku tego roku do Nigerii zwrócono 113 brązowych posągów. Skamieniałości Dubois pozostają niezwykle cenne dla nauki, a Muzeum Przyrodnicze w Lejdzie od lat współpracuje z indonezyjskimi badaczami w celu ich badania. Indonezja formalnie wystąpiła o ich zwrot w 2022 roku.

Termin fizycznego transferu nie został jeszcze ustalony. Pełniący obowiązki ministra kultury, Gouke Moes, podkreślił konieczność starannego przygotowania całego procesu, aby zapewnić bezpieczeństwo kolekcji. „Wspólnie z Naturalis i naszymi indonezyjskimi partnerami dołożymy wszelkich starań, aby zorganizować transfer. Zarówno Indonezja, jak i Holandia uważają za ważne kontynuowanie badań naukowych nad tą kolekcją” – powiedziała.

Kolekcja ma również służyć edukacji młodych badaczy w Indonezji, którzy będą mogli na niej uczyć się metod archeologicznych. Oczekuje się, że wystawienie jej w Muzeum Narodowym w Dżakarcie pozwoli mieszkańcom kraju codziennie obcować z własnym dziedzictwem kulturowym i naukowym. To kolejny już akt zwrotu zrabowanego w czasach kolonialnych dziedzictwa.

03.10.2025 Niedziela.NL // fot. Shutterstock, Inc.

(kk)